Bitola, Heraclea Lyncestis, Prilep i Varosz, Stobi, Ohrid, Sv.Naum, Struga, Radożda

BITOLA

Duże miasto (dawny Monastir) położone na południu kraju w regionie Pelagonia, zwane w XIX w. „miastem konsulów” gdyż stanowiło stolicę regionu i ważny ośrodek dyplomatyczny i handlowy w czasie panowania tureckiego. Z tego okresu pozostały liczne meczety znaczące swoimi minaretami panoramę miasta, łaźnia Deboy z XVII w., bazar kryty – bezistan z XVI w. i czarszija – tradycyjna dzielnica bazarowa z plątaniną wąskich uliczek, pełnych sklepików, kafejek i warsztatów oraz licznych straganów z wszelkimi artykułami oraz warzywami i owocami. Dziś dalej pelni swoją rolę.

Największy jest meczet Iszaka z pocz. XVI w. służy celom kultu ale dostępny jest do zwiedzania. Yeni meczet z XVI w. mieścił dawniej galerię sztuki. Ostatnio (2008) prowadzone tu prace wykopaliskowe potwierdziły legendę: meczet wybudowano na ruinach chrześcijańskiego kościoła.

Najbardziej reprezentacyjna ulica miasta, wyłącznie dla pieszych, Szirok Sokak biegnie z pn. (okolice bazaru) na pd. (park miejski). Tu znajdują się stylowe budynki z XVIII i XIX w. i Wieża Zegarowa, większość sklepów, barów i restauracji.

Nieco z boku stoi kościół św. Dymitra z pocz. XIX w. trzynawowy z 5 kaplicami, niski i skromny zewnątrz (zgodnie z nakazami władz tureckich). Obszerne wnętrze kryje bardzo bogato rzeźbiony i złocony wielki ikonostas, liczne boazerie i ikony.

HERACLEA LYNCESTIS

Dwukilometrowy spacer na południe od centrum Bitoli prowadzi do ruin antycznego miasta założonego w IV w.p.n.e. przez Filipa II. W okresie dominacji rzymskiej Heraclea znalazła się na trakcie Via Egnatia prowadzącym z Bizancjum do Rzymu.

Z tego okresu pochodzi długi portyk z kolumnami i marmurowymi figurami, termy, monumentalna fontanna miejska i teatr na 3 tys. miejsc z pocz. II w. przystosowany do spektakli z udziałem zwierząt a potem zmodernizowany do spektakli sportowych.

Za miastem blisko Varoš na wzgórzu poród skał o dziwacznych kształtach sterczą ruiny zamku Markovi Kuli z X – XIV w., obok, nieco niżej, przyczepił się do skały kościół i klasztor Michała Archanioła z XII - XIV w. Klasztor przechodzi odnowę z dobudową reprezentacyjnej bramy i schodów.

STOBI

Ten obiekt archeologiczny znajduje się 70 km na południe od Skopje, koło miejscowości Gradsko, tuż przy autostradzie E-75 prowadzącej do Grecji.

Antyczne miasto, położone w strategicznym miejscu, jego początki sięgają IV w.p.n.e. a okres rozkwitu przypada na początek naszej ery. Ostatecznie zostało zrujnowane w VI w. przez trzęsienie ziemi i najazdy Słowian.

Na rozległym terenie wykopalisk największym obiektem jest teatr rzymski z II w. na 7600 widzów, później służył za arenę do walk gladiatorów, obecnie jest odbudowany i okazyjnie użytkowany, obok widać ruiny kasyna; znaleziono tutaj ówczesne kości do gry.

Nieco dalej mieścił się rozległy pałac biskupa Teodozjusza. Wokół przy ulicach usytuowane były domy bogatych patrycjuszy, widać pozostałości murów, ozdobne fontanny, miejscami zachowały się mozaiki podłogowe, liczne rzeźbione fragmenty marmurowych dekoracji i kolumny z których kilka ustawiono na dawnych pozycjach.

Na wsch. obrzeżu terenu znajduje się małe muzeum, nie zawsze otwarte, a przy parkingu jest bar i sklep z pamiątkami i wyrobami macedońskimi.

OHRID

Najbardziej znane miasto Macedonii i jej wakacyjna stolica. Położone nad jeziorem Ohrydzkim na pd-zach krańcu kraju, wpisane jest w rejestr zabytkowych ośrodków kultury światowej UNESCO.

Dawna osada Lychnidos znana już w IV w.p.n.e. w okresie rzymskim znalazła się na Via Egnatia prowadzącej z Bizancjum przez Dyrrachium (Durres w Albanii) do Rzymu. W IX w. już zwana Ohrid (w posiadaniu bułgarskim, potem bizantyjskim) stanowiła ważny ośrodek kultury słowiańskiej, działała tu uczelnia założona przez św. Klimenta i św. Nauma (uczni Cyryla i Metodego) i wiele kościołów. W XIV w. Ohrid dostał się pod panowanie tureckie na 600 lat. W XX w. znalazł się na 80 lat w Republice Macedońskiej wchodzącej wtedy w skład Jugosławii.

Najstarsza część miasta gdzie usytuowane są zabytkowe obiekty znajduje się na wysokim brzegu jeziora, niegdyś otoczona była murami miejskimi łączącymi się z murami rozległej, górującej nad miastem twierdzy władcy Samuela z X-XI w.

Na wzgórzu Plaośnik zwraca uwagę nowa cerkiew pod wezwaniem św.Pantelejmona, zwana grobem św.Klimenta. Zrekonstruowano ją a raczej wybudowano w 2003 r.na starych fundamentach naśladując dawne formy i dekoracje w stylu bizantyjskim z braku przekazów historycznych.

Obok, powyżej widać ruiny bazyliki z IV – VI w. z pięknymi mozaikami na posadzkach i wielką chrzcielnicą.

Pomiędzy nimi – pozostałości antycznych budowli i dalej teatr na zboczu.

W Ohridzie przetrwały liczne kościoły: św. Bogurodzicy Pervilepty z XIII w. z freskami ze scenami z życia św. Klimenta i o ciekawej dekoracji zewnetrznej (obok galeria ikon), mniej reprezentacyjne zewnętrznie ale za to w środku pokryte freskami są kościoły św. Konstantyna i Heleny, św.Dymitra.

Dwie cerkwie Bolnickie z XIV w. – św. Mikołaja i św. Bogurodzicy, nazwane tak od słowa „bolnica” – szpital, gdyż posiadały pomieszczenia gdzie przybywający do miasta odbywali kwarantannę, potem zamienione na szpitale. 

Pomiędzy cerkwiami zdarzają się stare zabytkowe domy z XIX w., piętrowe z wyszkami, w dwóch z nich mieści się muzeum narodowe ze zbiorami archeologicznymi i etnograficznymi.

Na zewnatrz obwodu murów miejskich znajdują się dwa meczety - Ali Paszy i Abedina.

Miasto posiada wąsiutką plażę i dla plażowiczów przygotowano drewniane pomosty i tarasy nadwieszone nad wodą.

Ohrid jest miastem bardzo turystycznym, pełno tu restauracji z tarasami, uroczych kafejek, sklepów z ciekawymi pamiątkami. Ulice starówki ożywiają się szczególnie wieczorem przyjmując kolorowy tłum spacerowiczów.

Co roku odbywają się w mieście letnie festiwale muzyczne.

SVETY NAUM

Miejscowość znajduje się na południowym brzegu jeziora Ohrid, tuż przy granicy z Albanią. W X w. Naum, uczeń Cyryla i Metodego założył tu kościół. Obecny pochodzi z XVI w.; jego wnętrze całkowicie pokrywają piękne freski z XVI i XVII w. Jest tu grób świętego, podobno gdy przyłożyć ucho do kamiennej płyty słychać bicie jego serca ale naukowcy twierdzą, że to podziemna rzeka przepływa dołem po kamieniach. Kościół stoi na dziedzińcu klasztoru przerobionego w poprzednim wieku na hotel.