STARO NAGORIČANE

Jego zwarta bryła zbudowana jest z kamiennych ciosów i płaskich, brunatnych cegiełek, które układane w dekoracyjny wzór wokół wysokich okien tworzą ciekawy ornament. Elegancji konstrukcji dodają cztery wieżyczki i wyższa wieża centralna z kopułą. Niegdyś istniały tu również pomieszczenia klasztorne.

Wewnątrz, wszystkie ściany kościoła pokrywają freski z lat 1313-18 bardzo dobrze zachowane, wyszły one spod ręki malarzy Michaiła Astropowa i mistrza Eftihieja, który pracował również w Ohridzie.

SCUPI

Antyczna stolica prowincji Mesja znajduje się zaledwie parę kilometrów od centrum Skopje za rzeką Vardar u podnóża góry „Zajczev Rid”.  Dojazd z zachodniej części stolicy w kierunku osiedla Zlokuczani. W I w.n.e. Rzymianie osadzając legionistów weteranów założyli tu kolonię, która szybko stała się miastem. Jego rozkwit nie trwał długo; zniszczone przez Gotów, potem Hunów popadło w ruinę po trzęsieniu ziemi w 518 r. a mieszkańcy przenieśli się na teren aktualnej cytadeli w Skopje.

Przed hangarem magazynu jest małe lapidarium i ekspozycja ciekawych fragmentów kolumn, rzeźb, płyt nagrobnych.
Nieco dalej na zachód mieści się nekropol z licznymi stellami rzymskimi częściowo doskonale odsłoniętymi w miejscu gdzie postawiono je kilkanaście wieków temu.

TETOVO

Miasto na północy Macedonii, 40 km na zachód od Skopje. Posiada wyraźnie poturecki charakter i stanowi centrum kulturowe i religijne obszaru zamieszkałego głównie przez Albańczyków. W Tetovo mieści się jeden z najważniejszych ośrodków bractwa derwiszów Bektaszi działający od 16-go wieku.
Nad miastem góruje rozległa, turecka twierdza z XVIII w.

Najbardziej oryginalnym obiektem w mieście jest Meczet Kolorowy czyli  Xhamia e Pashës przy bulwarze Ildeńskim nad rzeką Peną. Ufundowały go dwie siostry Hurszida i Mensure z Anatolii w poł. XV w. Odnowiony po pożarze w pocz. XIX w. jest najładniejszym, najdziwniejszym i unikalnym meczetem w Macedonii. Jego ściany zewnętrze pokrywają geometryczne malunki, każdy prostokąt wypełniony jest deseniem w innym kolorze.

Wnętrze jest jeszcze ciekawsze i bajecznie kolorowe; skomplikowane motywy roślinne, wazy z kwiatami, arabskie napisy ale są też panoramy największych miast i meczetów w imperium otomańskim i bardzo rzadko spotykane przedstawienie Mekki i świętego dla islamu kamienia Kaaba. W tle przeważają kolory; żółty, bordo i brąz co nadaje wnętrzu bardzo miły, ciepły nastrój.

Obok w ogrodzie jest ośmioboczny grobowiec obu siostr fundatorek i czworokątna fontanna do rytualnych ablucji.

Po drugiej stronie Peny, za kamiennym mostem znajduje się dawny hamam z XV w., dziś używany jako sala galerii sztuki.

MONASTYR SV. JOVAN BIGORSKI

Znajduje się 20 km na północ od Debaru, na krańcu parku narodowego Mavrovo.
Monastyr jest pod wezwaniem św.Jana Chrzciciela a zwany „bigorski” od rodzaju miejscowego wapienia z którego jest zbudowany. Ufundowany został w XI w. zrujnowany przez Turków w XVI w., odbudowany staraniem mnicha Hilariona w 1743 r., i rozbudowano go jeszcze w latach 1812-25. Znaczna część starych zabudowań spaliła się w 2009 r. i jest w trakcie intensywnej rekonstrukcji.

Z podjazdu, monastyr robi wrażenie warownego zamku, masywny mur podporowy podtrzymuje na stromym zboczu kościół i liczne zabudowania. Za okazałą bramą wejściową, dziedzińcem ze studnią z „cudowną” wodą, po ominięciu sklepiku, pokonaniu kilku schodków i krużganku pełnego fresków jest wejście do cerkwii.  

Wysoki, rzeźbiony w drewnie ikonostas robi olbrzymie wrażenie, ażurowe kolumienki ze scenami biblijnymi, tłumem postaci i zwierząt, z ornamentami roślinnymi dzielą go na poszczególne kwatery wypełnione licznymi, mniejszymi i większymi ikonami. Jest to najcenniejszy ikonostas w Macedonii, pracowało nad nim dwóch mistrzów przez kilka lat. Przed nim na postumencie umieszczono cudowną ikonę św. Jana Chrzciciela z 1020 r. uwżaną za najstarszą w kraju, całkowicie pokrytą srebrną 19-wieczną sukienką. Wenętrze cerkwi ozdabiają freski, te nacenniejsze są w kopule.

MAVROVO

Jeden z trzech górskich parków narodowych, położony jest na zachodzie kraju między Gostivar a Debar, obejmuje przygraniczne, najwyższe pasmo Korabia (2764 m npm), góry Sar i Bystra i kilka niższych szczytów oraz zalewowe Mavrovsko Ezero.

Jezioro usytuowane jest na wys. 1250 m npm, można je objechać wokol a takze biwakować na brzegach. Koło Mavrovi Anovi znajduje się tama, skąd roztacza się ładny widok na jezioro i na góry. W Mavrovo pozostał dawny ośrodek sportów zimowych, kilka hotelików, sklep, hala sportowa.

Prowadzone wykopaliska pozwoliły odsłonić pozostałości trójnawowej bazyliki św. Cyryla i Metodego z VI w. z posadzką ozdobioną mozaiką, drugiej mniejszej, rezydencji biskupiej i innych budynków jak magazyn z olbrzymimi amforami.

W końcu VI w. miasto zostało zrujnowane przez najazdy Słowian i Avarów.