Znamy jej zabytkowe miasteczka nadmorskie; Nessebar, Sozopol, Warnę, kilka ważniejszych klasztorów w głębi kraju.

O ile góry sięgające prawie 3 tys m npm jak Riła, zaczynająca się szczytem Witosza u południowych bram Sofii i Piryn położony dalej na pd-wsch nie są obce miłośnikom górskich wędrówek lub narciarskich zjazdów, to Rodopy są już prawie nieznane a posiadają też urokliwe miejsca warte obejrzenia.

Historia początków państwa bułgarskiego, jej pierwszych stolic zapisana w kamiennych murach jest mniej popularna. Pradawne stolice ...  pozostały z nich niewysokie ruiny, odbudowane, nadbudowane i wzmocnione współcześnie systemem betonowej konserwacji...

PLISKA

Pliska położona na równinie, 22 km od Szumena, uważana jest za pierwszą stolicę państwa bułgarskiego założoną przez chana Asparucha, początkując okres I Królestwa Bułgarskiego ( 681 - 1018 ).
Odkopane w wyniku badań archeologicznych masywne mury, solidnie zrekonstruowane pozwalają odkryć geometryczny plan miasta.
Wejście na teren ruin prowadzi przez wielką bramę w otaczającym je murze obronnym, który pochodzi z pocz. IX w. jak świadczy wykopana ceramika. Wewnątrz niego pozostały zarysy murowanych budowli, imponujący rozmiarami pałac władcy, otoczony osobnym kamiennym murem, inny mur, ceglany otaczał domy mieszkalne i warsztaty rzemieślników. Wszędzie widać pozostałości masywnych budowli z bloków kamiennych a także ślady kanalizacji i zbiorników na wodę.

NIKOPOLIS

Ruiny rzymskiego miasta Nikopolis ad Nestum (nad rzeką Mesta) z 106 r. położone są w Germen, 7 km na wsch od miasta Goce Delczev. Ufundował je imperator Trajan po zwycięstwie nad miejscowymi plemionami. Przez Nikopolis przbiegała droga rzymska łącząca Ploviv z transeuropejskim traktem Via Egnatia (Roma-Bizancjum). Swój okres rozkwitu przeżywało w II - VI w. potem zniszczyli go Awarowie i Słowianie. Odbudowane w IX – X w. jako Nikopol, ostatecznie popadło w ruine.

Prace archeologiczne pozwoliły odsłonić i częściowo zrekonstruować pozostałości grubych, prawie 3-metrowych murów z okrągłymi basztami, bramę wejściową z dwoma kwadratowymi wieżami, odkopano ruiny łaźni rzymskich i rezydencji z kolumnadami należących do bogatych patrycjuszy. Znaleziono też skarb – 137 monet z VI w. w glinianej amforze i kilka drobniejszych przedmiotów (do obejrzenia w muzeum w Gocze Delczev).

GRADISZTE 

Prehistoryczne sanktarium Traków położone jest 2,5 km na płn-wsch za Dolno Drjanovo przy szosie do Satovczy. Na wzgórzu w lesie kryje się zespół skał o dziwacznych formach przypominających kaczora, orła, żółwia, ślimaka, wilka i inne zwierzęta zależnie od wyobraźni obserawatora. Wykorzystywany był dla celów kultowych 5 tys lat p.n.e.
Najbardziej zadziwia monumentalnych wymiarów skała przypominająca głowę ludzką. Trakowie pozostawili tu ślady w postaci niewielkich, okrągłych otworów wierconych w skałach, długich, wgłębionych rowków, schodkach, a nawet ustawili dolmen. Jest tu parking, miejsce piknikowe a wytyczona ścieżka ułatwia przejście między skałkami.

MOSTY

Przez Rodopy od dawna przebiegały trakty komunikacyjne łączące południe Europy z doliną Dunaju. Do dziś zachowały się liczne kamienne mosty obejmujące swoimi łukami brzegi górskich rzek choć aktualne szosy poprowadzono inaczej. Można je obejrzeć koło Zmeicy, Satovczy, w Szirokiej Łyce.

DOLEN

To rozległa wieś, w jej starszej części zachowała się tradycyjna zabudowa podobna do tej z Kovaczevicy. Wysokie mury kryją dziedziniec wewnętrzny, przy nim wznoszą się obszerny dom z lokalnego kamienia i budynki gospodarcze.

Wzdłuż szosy w wielu miejscach są punkty sprzedaży kamienia budowlanego i łupka na dachy. Płaskie płytki leżą równo poukładane w sześciany na paletach, obwinięte plastikiem, szare, zielonkawe, różowawe, żółtawe, zależnie od kamieniołomu.

JEZIORO DOSPAT

Wydłużone jezioro zaporowe rozciągające się na pn-zach od miasta Dospat, otoczone zalesionymi górami. Jego szmaragdowe wody przyciągają turystów i rybaków. Od pn-zach strony rozłożyła się wieś Sarnica, z dala można oglądać jej malowniczą panoramę w zachodzącym słońcu.

Wzdłuż brzegów są liczne ujęcia źródlanej wody, a obok często stół z ławami pod daszkiem. Brzegi jeziora miejscami trawiaste i płaskie, miejscami zalesione oferują idealne miejsca na biwaki pod namiotem.

SARNICA

Miejscowość nad brzegiem jeziora Dospat, przeciwnym zaporze. Na jej zachodnim skraju przy drodze, niedaleko piknikowego schronu sterczy prawie pionowo ponad 3-metrowa dziwaczna skała z wyrytymi pasiastymi wgłębieniami w otoczeniu mniejszych, obłych głazów. To ślad pobytu starożytnego plemiona Traków.

POBIT KAMAK 

Wieś Pobit Kamak leży na zachód od Dospatu, 4 km za Sarnicą, w lesie, jej nazwa pochodzi od wysokiego na 4 m menira sterczącego samotnie na łące za rzeką. Robi wrażenie posągu wyraźnie zgrubsza obrabianego ludzkimi rękami, o wygładzonej powierzchni i naciętych rysach. Na skraju lasu widać podobny sterczący kamień ale o wiele niższy.

SZIROKA ŁYKA

Wydłużona wieś o tradycyjnej zabudowie, z typowymi rodopskimi domami wzdłuż szerokiej ulicy, posiadającymi kamienny parter z nadwieszonym piętrem, malowanym na biało z widocznymi drewnianymi elementami konstrukcji i dachami z łupka. Ciekawy kościół z XIX w. zachował freski znanego malarza Zografa. Muzeum etnograficzne mieści się na wschodnim krańcu wsi w zabytkowym domostwie. Stare, kamienne mosty na wysokich łukach ciągle są w użyciu. W sklepie z pamiątkami można kupić regionalne wyroby rękodzielnicze a kilka straganów proponuje wielki wybór dzwonków dla baranów i siekier o długim ostrzu oraz inne przedmioty.

PESZTERA

Miasto w płd-zach części kraju, położone na zboczach Rodopów, na południe od Pazardzika, niedaleko jeziora Batak.
Kilka km na południe od niej znajduje się piękna jaskinia „Śnieżanka” słynna z licznych nacieków.

Na wzgórzu nad miastem wznosi się niedawo zrekonstruowana średniowieczna twierdza Peristera, Masywna wieża zamku odbudowana na starych murach jest widoczna z dala, niegdyś cała twierdza otoczona była wysokimi murami, z których pozostały fragmenty znacznie odrestaurowane obecnie.

Zagospodarowanie wzgórza ma jednak znacznie głębiej sięgającą historię. Podczas wykopalisk odkryto pozostałość po trackim sanktuarium, w okresie rzymskim przez wieki istniała tu torteca.  Archeolodzy znaleźli gliniane urny grobowe, liczne rzymskie, złote monety. W średniowieczu, dwie narożne wieże - wschodnia i południowa mieściły świątynie.

Z tego okresu znaleziono żelazny krzyż z X w. oraz przedmioty domowego użytku. Na terenie widać liczne pozostałości olbrzymich, glinianych amfor. W wieży mieści się małe muzeum a widoczna z niej panorama na miasto i okolicę warta jest spojrzenia.

Oryginalną budowlą, poprzedzoną ozdobną wieżą-bramą prowadzącą na dziedziniec, jest cerkiew Sveti Petka, przysadzista, z niewysoką, okrągłą wieżyczką,

Wejście do niej odbywa sięi po schodkach w dół, gdyż poziom posadzki jest niżej o ponad 1 m niż otaczający teren, pod posadzką znajduje się źródełko „cudownej” wody mineralnej,

Cerkiew posiada piękny, drewniany, bogato rzeźbiony ikonostas, oraz podobny w stylu tron archimandryta.

Z okresu panowania tureckiego pozostały dwa obiekty; w centrum miasta meczet z wysmukłym, dekorowanym minaretem oraz na wzgórku we wsch. dzielnicy wysoka wieża zegarowa. Zegar działa, jak dawniej i wydzwania godziny.

Pesztera to stolica przemysłu obuwniczego, świadczy o tym pomnik pary butów na centralnym placu miasta. Inny zaklad to słynna fabryka alkoholi: „mentovki” i „mastiki” - Pesztera Vinprom.

Inną atrakcją Pesztery jest  Muzeum samochodów socjalizmu, przy hotelu Heat Complex Hotel & SPA. W nim połyskujące wypolerowanym lakierem 24 różnokolorowe auta z „tamtej” epoki a w gablotach różne przedmioty codziennego użytku.

JASKINIA „Śnieżanka” : zwiedzanie latem codziennie od godz 10 do 17 (?) z przewodnikiem.

Położona jest 5 km na płd od Pesztery (dojazd drogą na Batak a potem w las), uformowana została przez podziemną rzekę 3,5 milona lat temu. Jej długość wynosi 145 m, wewnątrz panuje stała temperatura 8 °C i duża wilgoć. Od leśnego parkingu jest podejście do jej wejścia typowo górskią, wąską ścieżką stromo pod górę, przez las. Należy przewidzieć około 30 min.

Wnętrze jaskini zaskakuje ilością i różnorodnością nacieków, które pokrywają całkowicie ściany wszystkich trzech sal, oraz olśniewa ich białością.

Są tu cieniutkie stalaktyty, krótsze, dłuższe zwieszające się z pułapu, rozległe draperie, niby firany artystycznie rozwieszone.

Z dołu odpowiadają im grubaśne stalagmity, przybierając często zadziwiające, nieregularne formy w których można dopatrzeć się bajecznych i mitycznych postaci, form zwierzęcych.

GELA

Wieś położona na południe od Szirokiej Lyki posiada ruiny bazyliki wczesnochrześcijańskiej z V - VI w. Otoczony siatkowym płotem, teren zawiera niezbyt wysokie, zaledwie na 1 m, odrestaurowane mury. Świątynia była trójnawowa z nartexem, absydą otoczoną trapezowatym ambitem i z baptysterium z boku murów. W nartexie zachował się niewielki grobowiec ze szkieletem, nakryty kamienną płytą.
Aby do niej trafić trzeba w środku Geła skręcić za drogowskazem w boczną, gruntową drogę, dojechać do cerkwi i podejść na zbocze na wprost niej.
W Geła odbywa się co parę lat festiwal muzyczny kobziarzy, zwanych w Ropodach gajdarami.

BATAK

Niewielkie, spokojne miasteczko położone niedaleko Płovdivu, między zaporowym jeziorem o tej samej nazwie a górską grupą sięgającą nieco ponad 2000 m npm w północnej części doliny trackiej. Stanowi doskonałą bazę wypoczynkową dla kajakarzy i rybaków oraz amatorów wycieczek pieszych a zimą narciarskich.

Cerkiew Uśpienia Bogurodzicy usytuowana przy placu centralnym posiada liczne wieżyczki i kopułki, upodobały je sobie bociany zakładając kilka gniazd. Starsza, skromniejsza cerkiew Sv. Nedeli z 1813 pełni teraz rolę muzeum ku pamięci pomordowanych mieszkańców za powstanie przeciw okupacji tureckiej.

Na zboczu wzgórza nad miastem wystawiono monumentalny pomnik w formie słupów dla upamiętnienia tej masakry z końca XIX w.

PETRUSZTICA

Perusztica - niewielkie miasteczko 15 km na pd-wsch od Pazardzika. Pozostało w niej kilka domów z okresu renesansu bułgarskiego. Najbardziej interesujące są ruiny bizantyjskiej cerkwi 2 km na północ od miasta.

« Czerwenata Cerkva » pochodzi z V w. późniejsze przebudówki z X- XIII w. Dojście jest oznaczone; drogowskaz prowadzi brukowanym chodnikiem (wjazd zabroniony) nad kanałem wodnym pod budynek muzem (10 min marszu). Wysoka ruina cerkwi znajduje się za muzeum. Przetrwała część budowli z absydą, fragmenty murów z wyjątkowo dobrze zachowanymi tu i ówdzie fragmentami fresków.

To najwyższa bułgarska cerkiew jaka przetrwała stulecia.

Zbudowano ją na specyficznym, rzadko spotykanym na Bałkanach planie owalu z kopułą na środku.

Wygląd cerkwi w IV - VI wieku

Wygląd cerkwi w X - XIII wieku

CZUDNITE MOSTOWE

Ta osobliwość skalna znajduje się na zach od Czepelare, powstała na skutek erozji rzecznej i być może przy „pomocy” trzęsienia ziemi. Największy most ma 96 m długości i 70 wysokości, można zejść pod jego sklepienie i podziwiać je 45 m wyżej nad głową.

BACZKOWO

Baczkowo położone na granicy między zachodnimi i wschodnimi Rodopami (na pd od Asenovgradu) znane jest przede wszystkim z Baczkowskiego Monastyru ufundowanego w XI w. Przechodził on różne perypetie losowe, od XVII w. stał się słynnym miejscem pielgrzymek do cudownie ocalonej ikony.

Baczkowski Monastyr otoczony jest wysokim murem z potężną bramą, na dziedzińcu z zabudowaniami klasztornymi o murach pokrytych malowidłami zwraca szczególnie uwagę naiwnie namalowany w XIX w. fresk przedstawiający wygląd klasztoru i otaczających go kaplic. Środek dziedzińca zajmuje zespół budowli ; główna cerkiew z pocz. XVII w. ma przedsionek całkowicie pokryty wspaniałymi freskami na których kłebi się ponad 1000 postaci. Freski w bogato dekorowanym wnętrzu są mniej czytelne, szczerniałe od dymu świec, błyszczą jedynie złocenia przedmiotów kultu. Przylega do niej cerkiew Aniołów, najstarsza, z XII w. z początku fundacji monastyru, sklepienia jej arkad malował słynny artysta Zahari Zograf, niektóre sceny są dość zabawne.

Na drugim, mniejszym dziedzińcu przetrwała cerkiew św.Mikołaja z I poł. XIX w. również z freskami Zografa. Małe muzeum klasztorne eksponuje cenne przedmioty kultowe.
Wokół cerkwii rozrosły się liczne stare, egzotyczne drzewa.

Do monastyru prowadzi długa, straganowa ulica, pełna lokalnych produktów, regionalnych wyrobów, różnorodnych pamiątek, na końcu niej zaledwie majaczy wjazd do klasztoru.

ASENOWGRAD

W przełomie Trigradzkiej rzeki o pionowych, skalistych ścianach, osiągających miejscami wsokość 350 m, znajduje się Diabelskie Gardło – jest to tylko olbrzymia, wysoka sala, w niej wodospad spadąjący z wysokości 42 m. Od wejścia na dole podchodzi się, stromymi schodkami do małego otworu pomiędzy skałami i mostku nad spływającym strumieniem.

Legenda głosi, że to tędy schodził Orfeusz do Hadesu po ukochaną Eurydykę.

W przełomie Trigradzkim jest też Haramijska jaskinia.